नवग्रह शांति पूजा विधि – navgrah shanti puja 2nd

नवग्रह शांति विधि

नवग्रह हवन के लिये ग्रहों की अग्नि का आवाहन-पूजन करने का विधान भी प्राप्त होता है अर्थात जिस क्रमानुसार सूर्यादि ग्रहों की आहुति से पूर्व ग्रह संबंधी अग्नि का आवाहन और पूजन विधान कहा गया है।

सूर्य हवन : सर्वप्रथम कपिलाग्नि का आवाहन (कुण्ड में) पूजन करे “ॐ कपिलाग्नये नमः” फिर आकृष्णेन मंत्र से अष्टोत्तरशत अथवा निर्धारित संख्या और द्रव्याहुति करे : ॐ आ कृष्णेन रजसा वर्तमानो निवेशयन्नमृतं मर्त्यं च । हिरण्येन सविता रथेना देवो याति भूवनानि पश्यन् स्वाहा फिर दशांश (न्यूनतम) अधिप्रत्यधि देवता की आहुति दे :

  • अधिदेवता शिव – ॐ त्र्यम्बकं यजामहे सुगन्धिम्पुष्टिवर्द्धनम् उर्वारुकमिव बन्धनान्मृत्योर्मुक्षीय मामृतात् स्वाहा॥
  • प्रत्यधिदेवता अग्नि – ॐ अग्निं दूतं पुरो दधे हव्यवाहमुपब्रुवे देवाँ२ ऽआसादयादिह स्वाहा॥

चन्द्र हवन : कुण्ड में पिङ्गलाग्नि का आवाहन पूजन करे “ॐ पिङ्गलाग्नये नमः” फिर “इमं देवा” मंत्र से अष्टोत्तरशत अथवा निर्धारित संख्या और द्रव्याहुति करे : ॐ इमं देवा असपत्न ᳪ सुवध्वं महते क्षत्राय महते ज्यैष्ठ्याय महते जानराज्यायेन्द्रस्येन्द्रियाय । इमममुष्य पुत्रममुष्यै पुत्रमस्यै विश एष वोऽमी राजा सोमोऽस्माकं ब्राह्मणाना ᳪ राजा स्वाहा॥ फिर अधिप्रत्यधि देवता की आहुति दे :

  • अधिदेवता उमा – ॐ श्रीश्च ते लक्ष्मीश्च पत्न्यावहोरात्रो पार्श्वे नक्षत्राणि रूपमश्विनौ व्यात्तम्। इष्णन्निषाणामुम्म ऽइषाण सर्वलोकम्म ऽइषाण स्वाहा॥
  • प्रत्यधिदेवता अप् – ॐ आपो हिष्ठा मयोभुवस्तानऽऊर्जे दधातन महेरणाय चक्षसे यो वः शिवतमो रसस्तस्य भाजयतेह नः उशतीरिव मातरः स्वाहा॥

मङ्गल हवन : कुण्ड में धूम्रकेत्वग्नि का आवाहन पूजन करे “ॐ धूम्रकेत्वग्नये नमः” फिर “अग्निर्मूर्धा” मंत्र से अष्टोत्तरशत अथवा निर्धारित संख्या और द्रव्याहुति करे : ॐ अग्निर्मूर्धा दिवः ककुत्पतिः पृथिव्या अयम् । अपा ᳪ रेता ᳪ सि जिन्वति स्वाहा॥ फिर अधिप्रत्यधि देवता की आहुति दे :

  • अधिदेवता स्कन्द – ॐ यदक्रन्दः प्रथमं जायमानः उद्यन्त्समुद्रादुत वा पुरीषात्। श्येनस्य पक्षा हरिणस्य बाहूऽउपस्तुत्यं महिजातन्ते अर्वन् स्वाहा॥
  • प्रत्यधिदेवता पृथ्वी – ॐ स्योना पृथिवी नो भवानृक्षरा निवेशनी यच्छा नः शर्म स प्रथाः स्वाहा॥

बुध हवन : कुण्ड में जाठराग्नि का आवाहन पूजन करे “ॐ जाठराग्नये नमः” फिर “उद्‍बुध्यस्वाग्ने” मंत्र से अष्टोत्तरशत अथवा निर्धारित संख्या और द्रव्याहुति करे : ॐ उद्‍बुध्यस्वाग्ने प्रतिजागृहि त्वभिष्टापूर्ते स ᳪ सृजेथामयं च । अस्मिन्त्सधस्थे अध्युत्तरस्मिन् विश्वेदेवा यजमानश्च सीदत स्वाहा॥ फिर अधिप्रत्यधि देवता की आहुति दे :

  • अधिदेवता विष्णु – ॐ विष्णोरराटमसि विष्णोः श्नप्त्रेस्त्थो विष्णोः स्यूरसि विष्णोर्ध्र्रुवोसि वैष्णवमसि विष्णवे त्वा स्वाहा॥
  • प्रत्यधिदेवता विष्णु – ॐ विष्णोरराटमसि विष्णोः श्नप्त्रेस्त्थो विष्णोः स्यूरसि विष्णोर्ध्र्रुवोसि वैष्णवमसि विष्णवे त्वा स्वाहा॥

गुरु हवन : कुण्ड में शिखिनामाग्नि का आवाहन पूजन करे “ॐ शिखिनामाग्नये नमः” फिर “बृहस्पते अति” मंत्र से अष्टोत्तरशत अथवा निर्धारित संख्या और द्रव्याहुति करे : ॐ बृहस्पते अति यदर्यो अहार्द्युमद्विभाति क्रतुमज्जनेषु । यदीदयच्छवसऋत- प्रजात तदस्मासु द्रविणं धेहि चित्रम् स्वाहा॥ फिर अधिप्रत्यधि देवता की आहुति दे :

  • अधिदेवता ब्रह्मा – ॐ ब्रह्म यज्ञानं प्रथमं पुरस्ताद्विसीमतः सुरुचो वेनऽआवः। सबुध्न्या उपमाऽअस्य विष्ठाः सतश्च योनिमसश्च विवः स्वाहा॥
  • प्रत्यधिदेवता इन्द्र – ॐ त्रातारमिन्द्रमवितारमिन्द्र ᳪ हवे हवे सुहव ᳪ शूरमिन्द्रम्, ह्वायामि शक्रम्पुरुहूतमिन्द्र ᳪ स्वस्ति नो मघवा धात्विन्द्रः स्वाहा॥

शुक्र हवन : कुण्ड में हाटकाग्नि का आवाहन पूजन करे “ॐ हाटकाग्नये नमः” फिर “अन्नात्परिस्रुतो” मंत्र से अष्टोत्तरशत अथवा निर्धारित संख्या और द्रव्याहुति करे : ॐ अन्नात्परिस्रुतो रसं ब्रह्मणा व्यपिबत्क्षत्रं पयः सोमं प्रजापतिः । ऋतेन सत्यमिन्द्रियं विपान ᳪ शुक्रमन्धस इन्द्रस्येन्द्रियमिदं पयोऽमृतं मधु स्वाहा॥ फिर अधिप्रत्यधि देवता की आहुति दे :

  • अधिदेवता इन्द्र – ॐ सजोषा इन्द्र सगणो मरुद्भिः सोमम्पिब वृत्रहा शूर विद्वान् जहि शत्रूँरपमृधोनुदस्वाथाभयङ्कृणुहि विश्वतो नमः स्वाहा॥
  • प्रत्यधिदेवता इन्द्राणी – ॐ अदित्यैरास्नासीन्द्राण्याऽउष्णीषः पूषासि धर्मायदीष्व स्वाहा॥

शनि हवन : कुण्ड में महातेजोग्नि का आवाहन पूजन करे “ॐ महातेजोग्नये नमः” फिर “शं नो देवी” मंत्र से अष्टोत्तरशत अथवा निर्धारित संख्या और द्रव्याहुति करे : ॐ शं नो देवीरभिष्ट्य आपो भवन्तु पीतये । शं योरभि स्रवन्तु नः स्वाहा॥ फिर अधिप्रत्यधि देवता की आहुति दे :

  • अधिदेवता यम – ॐ यमाय त्वांगिरस्वते पितृमते स्वाहा धर्माय स्वाहा धर्मः पित्रे स्वाहा॥
  • प्रत्यधिदेवता प्रजापति – ॐ प्रजापते न त्वदेतान्यन्न्यो विश्वारूपाणि परिता बभूव। यत्कामास्ते जुहुमस्तन्नोऽस्तु वय ᳪ स्याम पतयो रयीणाम् स्वाहा॥

राहु हवन : कुण्ड में हुताशनाग्नि का आवाहन पूजन करे “ॐ हुताशनाग्नये नमः” फिर “कया नश्चित्र” मंत्र से अष्टोत्तरशत अथवा निर्धारित संख्या और द्रव्याहुति करे : ॐ कया नश्चित्र आ भुवदूती सदावृधः । सखा कया सचिष्ठया वृता स्वाहा॥ फिर अधिप्रत्यधि देवता की आहुति दे :

  • अधिदेवता काल – ॐ कार्षिरसि समुद्रस्य त्वाक्षित्याऽउन्नयामि समापो ऽअद्भिरग्मत समोषधीभिरोषधीः स्वाहा॥
  • प्रत्यधिदेवता सर्प – ॐ नमोस्तु सर्पेभ्यो ये के च पृथिवीमनु येऽअन्तरिक्षे ये दिवि तेभ्यः सर्पेभ्यो नमः स्वाहा॥

केतु हवन : कुण्ड में रोहिताग्नि का आवाहन पूजन करे “ॐ रोहिताग्नये नमः” फिर “केतुं कृण्वन्नकेतवे” मंत्र से अष्टोत्तरशत अथवा निर्धारित संख्या और द्रव्याहुति करे : ॐ केतुं कृण्वन्नकेतवे पेशो मर्या अपेशसे । समुषद्भिरजायथाः स्वाहा॥ फिर अधिप्रत्यधि देवता की आहुति दे :

  • अधिदेवता चित्रगुप्त – ॐ चित्रावसो स्वस्ति ते पारमशीय स्वाहा॥
  • प्रत्यधिदेवता ब्रह्मा – ॐ ब्रह्म यज्ञानम्प्रथमम्पुरस्ताद्विसीमतः सुरुचो वेनऽआवः सबुध्न्याऽउपमाऽअस्य विष्ठाः सतश्च योनिमसतश्च विवः स्वाहा॥

पञ्चलोकपाल होम

  1. गणेश  – ॐ गणानान्त्वा गणपति  हवामहे प्रियाणान्त्वा प्रियपति  हवामहे निधीनान्त्वा निधिपति  हवामहे व्वसो मम आहमजानि गर्भधमात्त्वमजासि गर्भधम् स्वाहा॥
  2. दुर्गा – ॐ अम्बेऽम्बिकेऽम्बालिके न मानयति कश्चन ससस्त्यश्वकः सुभद्रिकां काम्पीलवासिनीम् स्वाहा॥
  3. वायु  – ॐ आ नो नियुद्भिः शतिनीभिरध्वर  सहश्रिणीभिरुपयाहि यज्ञम्, वायो ऽअस्मिन्त्सवने मादयस्व यूयम्पात स्वस्तिभिः सदा नः स्वाहा॥
  4. आकाश – ॐ घृतं घृतपावानः पिबत वसाम्व्वसापावानः पिबतान्तरिक्षस्य हविरसि स्वाहा दिशः प्रदिशऽआदिशो विदिशऽउद्दिशो दिग्भ्यः स्वाहा ॥
  5. अश्विनी – ॐ यावांकशामधुमत्यश्विना सूनृतावती तया यज्ञम्मिमिक्षताम् स्वाहा ॥

दश दिक्पाल होम

  1. इन्द्र – ॐ त्रातारमिन्द्रमवितारमिन्द्र हवे हवे सुहव  शूरमिन्द्रम्, ह्वायामि शक्रम्पुरुहूतमिन्द्र  स्वस्ति नो मघवा धात्विन्द्रः स्वाहा ॥
  2. अग्नि – ॐ त्वन्नोऽअग्ने तव पायुभिर्मघोनो रक्ष तन्वश्च वन्द्य। त्राता तोकस्य तनये गवामस्य निमेष  रक्षमाणस्तवव्व्रते स्वाहा ॥
  3. यम – ॐ यमाय त्वांगिरस्वते पितृमते स्वाहा धर्माय स्वाहा धर्मः पित्रे स्वाहा ॥
  4. निर्ऋति – ॐ असुन्नवन्तमयजमानमिच्छस्तेनस्येत्यामन्विहितस्करस्य अन्यमस्मदिच्छसात ऽइत्यानमो देवि निर्ऋते तुभ्यमस्तु स्वाहा ॥
  5. वरुण – ॐ तत्त्वा यामि ब्रह्मणा वन्दमानस्तदाशास्ते यजमानो हविर्भिः अहेडमानो वरुणेह बोध्युरुश  समानऽआयुः प्रमोषीः स्वाहा ॥
  6. वायु – ॐ आ नो नियुद्भिः शतिनीभिरध्वर  सहश्रिणीभिरुपयाहि यज्ञम्, वायो ऽअस्मिन्त्सवने मादयस्व यूयम्पात स्वस्तिभिः सदा नः स्वाहा ॥
  7. कुबेर – ॐ वय  सोमव्रते तव मनस्तनूषु बिभ्रतः प्रजावन्तः सचेमहि स्वाहा ॥
  8. ईशान – ॐ तमीशानञ्जगतस्तस्थुषस्पतिं धियञ्जिन्वमवसे हूमहे वयं। पूषा नो यथा वेदसामसद्वृधे रक्षिता पायुरदब्धः स्वस्तये स्वाहा ॥
  9. ब्रह्मा – ॐ अस्मे रुद्रा मेहना पर्वतासो वृत्रहत्ये भरहूतो सजोषाः यः श  स तेस्तुवते धायि वज्रऽइन्द्र ज्येष्ठाऽअस्माँ२ऽअवन्तु देवाः स्वाहा ॥
  10. अनन्त – ॐ स्योना पृथिवि नो भवानृक्षरानिवेशनी यच्छा नः सर्मसप्रथाः स्वाहा ॥

यदि अन्य किसी देवता का पूजन किया गया हो तो उनका भी हवन करके स्विष्टकृद्धोम करे।

स्विष्टकृद्धोम : ॐ अग्नये स्विष्टकृते स्वाहा, इदं अग्नयेस्विष्टकृते।
व्याहृति होम : (आज्याहुति)

  • ॐ भूः स्वाहा, इदं भूः॥
  • ॐ भुवः स्वाहा, इदं भुवः॥
  • ॐ स्वः स्वहा, इदं स्वः ॥

पञ्चमहावारुणी होम :

  1. ॐ त्वन्नोऽअग्ने वरुणस्य विद्वान् देवस्य हेडो अवयासि सीष्ठाः। यजिष्ठो वह्नितमः शोशुचानो विश्वा द्वेषाᳪसि प्रमुमुग्ध्यस्मत् स्वाहा, इदमग्मीवरुणाभ्याम् ॥
  2. ॐ स त्वन्नो अग्नेऽवमो भवोती नेदिष्ठो अस्या उषसो व्युष्टौ। अवयक्ष्व नो वरुणᳪरराणो वीहि मृडीकᳪसुहवो न एधि स्वाहा, इदमग्नीवरुणाभ्याम् ॥
  3. ॐ अयाश्चाग्नेऽस्य नभिशस्तिपाश्च सत्यमित्त्वमया असि । अया नो यज्ञᳪवहास्ययानो धेहि भेषज ᳪ स्वाहा, इदमग्नये॥
  4. ॐ ये ते शतँवरुण ये सहस्रं यज्ञियाः पाशा वितता महान्तः। तेभिर्न्नो अद्य सवितोत विष्णुर्विश्वे मुञ्चन्तु मरुतः स्वर्काः स्वाहा, इदं वरुणाय सवित्रे विष्णवे विश्वेभ्यो देवेभ्यो मरुद्भ्यः स्वर्केभ्यः॥
  5. ॐ उदुत्तमँव्वरुण पाशमस्मदवाधमं विमध्यमᳪश्रथाय । अथा व्वयमादित्य व्रते तवानागसो अदितये स्याम स्वाहा, इदं वरुणाय ॥
  6. तथा : ॐ प्रजापतये स्वाहा, इदं प्रजापतये॥ (मानसिक मात्र)

Leave a Reply